Hoş Geldiniz

Yaşlanma Bilimi Neden Önemli? DoktorGeronto ile Tanışın

Yaşlanma, yalnızca bireysel bir biyolojik süreç değil, aynı zamanda tüm toplumları dönüştüren sosyoekonomik, kültürel ve politik bir olgudur. Dünya genelinde yaşlanan nüfus, sağlık sistemleri, bakım hizmetleri ve sosyal politikalar üzerinde derinlemesine etkiler meydana getirmektedir. Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) 2024 yılı verilerine göre, 2030 yılına kadar dünya genelinde her altı kişiden birinin 60 yaş ve üzerinde olacağı tahmin edilmektedir. Bu yaş grubundaki bireylerin sayısının 2020 yılında 1 milyar iken, 2030 itibarıyla 1,4 milyara ulaşması beklenmektedir. 2050 yılına gelindiğinde ise 60 yaş ve üzerindeki nüfusun iki katına çıkarak 2,1 milyara ulaşacağı öngörülmektedir. Özellikle 80 yaş ve üzerindeki bireylerin sayısının da 2020 ile 2050 yılları arasında üç katına çıkarak 426 milyona ulaşacağı tahmin edilmektedir (DSÖ, 2024).[1] Türkiye’de de benzer bir dönüşüm yaşanmakta olup, Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TUİK) 2024 verilerine göre,  65 yaş ve üzeri yaşlı nüfus, 2019 yılında yaklaşık 7,55 milyon iken, son beş yıl içinde %20,7 artışla 2024’te 9,11 milyona yükselmiştir. Aynı dönemde, yaşlıların toplam nüfus içindeki oranı %9,1’den %10,6’ya çıkmıştır. Mevcut demografik trendlerin devam etmesi halinde, nüfus projeksiyonları yaşlı nüfus oranının 2030’da %13,5, 2040’ta %17,9, 2060’ta %27,0, 2080’de %33,4 ve 2100’de %33,6’ya ulaşacağını göstermektedir. [2] Doğuşta beklenen yaşam süresi, yeni doğmuş bir bireyin mevcut ölüm risklerine maruz kalması durumunda ortalama olarak yaşayabileceği yıl sayısını ifade etmektedir. Türkiye’de bu gösterge, 2020-2022 döneminde 77,5 yıl olarak kaydedilirken, 2021-2023 döneminde hafif bir azalma ile 77,3 yıl olarak gerçekleşmiştir.[3] Bu dramatik demografik dönüşüm, yaşlanma olgusunu anlamada daha geniş, disiplinlerarası ve bütüncül bir yaklaşımı zorunlu kılmaktadır. Yaşlanma sürecini yalnızca biyolojik bir çerçevede değerlendirmek yetersiz kalmakta; bedensel, psikolojik, sosyal, tarihsel ve kültürel boyutlarıyla birlikte ele alınması gerekmektedir. İşte bu noktada, yaşlanmayı çok yönlü ve bilimsel olarak inceleyen Gerontoloji disiplini öne çıkmaktadır. Yaşlanma ve yaşlılığın bilimi olan Gerontoloji, yaşlanmanın ve yaşlılığın bedensel, ruhsal, sosyal, tarihsel ve kültürel boyutlarını tanımlayan, açıklayan ve gerektiğinde değiştirilebilecek yönlerini inceleyen disiplinlerarası bir bilim dalıdır. Aynı zamanda, yaşlanma süreçlerini etkileyen çevresel faktörler ile sosyal kurumların analizini de içerir. Gerontoloji, sadece ortalama bir bireyin yaşlanma deneyimini evrensel ilkelerle açıklamaya çalışmaz; aksine, yaşlanmanın çeşitliliğine, bu çeşitliliğin ortaya çıkış koşullarına ve yaşlanmanın toplumsal bağlamdaki anlamına odaklanır. Böylece yaşlanmanın çok boyutlu ve dinamik doğasına ışık tutar (Baltes & Baltes, 1994)[4]

Bu bağlamda, yaşlanmanın yalnızca akademik çevrelerde değil, toplumun tüm kesimlerinde anlaşılması ve içselleştirilmesi gerekliliği doğmuştur. “DoktorGeronto” platformu da bu ihtiyaçtan hareketle ortaya çıkmış; yaşlanma sürecini bilimsel temellere dayandırarak hem bireylere hem de kurumlara yol göstermeyi, yaşlanma bilimini toplumla buluşturmayı amaçlayan bir girişim olarak şekillenmiştir. Platform, gerontoloji bilgisini toplumla buluşturmayı, yaşlılıkla ilgili farkındalık yaratmayı ve sağlıklı yaşlanma vizyonunu yaygınlaştırmayı hedeflemektedir.